Obrzęk limfatyczny to częste powikłanie niektórych nowotworów lub ich leczenia. Czym charakteryzuje się obrzęk nowotworowy, z czego wynika i jak mu zapobiegać? Wyjaśniamy w artykule.
Czym jest obrzęk limfatyczny?
Obrzęk limfatyczny to stan, w którym układ chłonny nie radzi sobie z odprowadzaniem limfy (chłonki), ponieważ produkuje jej zbyt dużo albo naczynia nie działają odpowiednio. Płyn ustrojowy przesiąka przez ściany naczyń i powoduje obrzęk, najczęściej w nogach, nieco rzadziej w rękach lub okolicach brzucha czy twarzy.
Wyróżnia się dwa rodzaje obrzęku: pierwotny, wynikający z wrodzonych wad układu chłonnego, oraz wtórny, czyli powodowany przez m.in. choroby nowotworowe (jako następstwo rozwoju choroby lub powikłanie podczas leczenia).
Obrzęk nóg i rąk a choroba nowotworowa
Obrzęki nóg przy chorobie nowotworowej dotyczą sporej grupy pacjentów, najczęściej tych:
- cierpiących na nowotwory złośliwe,
- mających przerzuty do węzłów chłonnych,
- u których guz ogranicza przepływ limfy przez naczynie,
- u których konieczne było naruszenie układu limfatycznego albo
- u których usunięto co najmniej jeden węzeł chłonny (zwykle z okolic pachwiny).
Zdarza się też opuchlizna nóg po chemioterapii lub radioterapii (w wyniku utraty elastyczności po zwłóknieniu naczyń).
Obrzęk kończyny górnej natomiast jest głównie efektem usunięcia węzłów chłonnych z okolicy pachy, co często ma miejsce podczas mastektomii, o której więcej pisaliśmy w tekście: https://carepump.pl/blog/artykul/mastektomia-i-co-dalej-rehabilitacja-oraz-cwiczenia.
Obrzęk nowotworowy jest zazwyczaj związany ze schorzeniami:
- prostaty,
- ginekologicznymi,
- układu moczowego,
- czerniakiem,
- chłoniakiem.
Ryzyko obrzęków nóg przy chorobie nowotworowej zwiększa otyłość. Co ważne, opuchlizna nóg lub rąk przy nowotworze może wystąpić niemal od razu albo nawet po kilku latach.
Obrzęk nowotworowy – rozwój schorzenia
Początkowo obrzęk może być niewidoczny, ale powodować dyskomfort. Z czasem opuchlizna kończyny będzie coraz bardziej zauważalna i bolesna. Miękki, nieleczony obrzęk, cały czas powiększając się, zacznie twardnieć – oznacza to, że tworzą się zwłóknienia, które będzie dużo trudniej wyleczyć. Napięta skóra robi się też bardzo wrażliwa, podatna na urazy i zmiany skórne, a rany trudno się goją.
Z tego względu z obrzękiem trzeba pracować możliwie szybko. Nieraz, by zmniejszyć ryzyko pojawienia się problemu, już profilaktycznie elementem leczenia nowotworu jest terapia przeciwobrzękowa.
Obrzęk nowotworowy – leczenie i fizjoterapia
Priorytetem w leczeniu obrzęku limfatycznego, niezależnie od jego przyczyn, jest zmniejszenie opuchlizny, odprowadzenie nadmiaru chłonki i przywrócenie jej właściwego przepływu. Terapia opiera się na drenażu limfatycznym, który wyszkolony fizjoterapeuta prowadzi w formie manualnego masażu lub jako zabieg z użyciem specjalnego aparatu do drenażu.
Mechaniczny drenaż limfatyczny można wykonywać także samodzielnie w domu, co jest wygodne w przypadku obrzęków przy chorobie nowotworowej. To bowiem zabiegi, które powinno się wykonywać często i przez długi czas, w tym też profilaktycznie. Możliwość prowadzenia ich bez konieczności wyprawy do gabinetu, w zaciszu własnego salonu, to duży komfort i ulga dla chorych. Trzeba tylko pamiętać, by przed pierwszym użyciem skonsultować ustawienia urządzenia z fizjoterapeutą.
Poza tym pacjentom zaleca się odpowiednie ćwiczenia: proste, mało intensywne, poprawiające krążenie, ale skupione na rozluźnianiu i rozciąganiu; a także korzystanie z bandaży lub odzieży uciskowej.
Bardzo istotna jest samodyscyplina pacjenta i stosowanie się do zaleceń. Nadmierny wysiłek, noszenie ciężkich rzeczy, ciasnych zegarków lub bransoletek, brak odpoczynku z uniesioną kończyną, gorące kąpiele, wizyty w saunie czy wygrzewanie się na słońcu, a także niewystarczająca troska o pielęgnację obrzękniętego obszaru albo dezynfekcję nawet drobnych skaleczeń mogą spowodować spore problemy i zniweczyć efekty dotychczasowej rehabilitacji.
Dodatkowo w zależności od indywidualnej sytuacji każdego pacjenta lekarz może zaproponować również inne zabiegi, m.in. sonoterapię (ultradźwięki), laseroterapię albo elektroterapię. Dokładne zalecenia poda jednak specjalista podczas spotkania z chorym po poznaniu wyników i dokładnej sytuacji pacjenta. Indywidualne podejście jest tu bowiem szczególnie ważne.
Źródło tekstu: https://carepump.pl/blog/artykul/obrzeki-przy-chorobie-nowotworowej-terapia-obrzekow-po-leczeniu-onkologicznym